Toelichting op de maatregelen

Voorbereiding

1. Bodemverontreiniging

• Begin de werkzaamheden pas als uit documenten blijkt dat de grond niet vervuild is, zie de schone grondverklaring of “schoongrondverklaring”. Zie de arbocatalogustekst: Verontreinigde grond en (grond)water.

2. Kabels en leidingen

• Ga na voordat men met graafwerkzaamheden begint, of zich gas-, water- of elektriciteitsleidingen bevinden ter plaatse of in de nabijheid van te graven putten of sleuven (via de eigenaar van het terrein en door minimaal drie dagen voor aanvang een graafmelding te doen bij het Kadaster). Zie de arbocatalogustekst: Graven bij kabels leidingen en buizen.

3. Voorkom instorten en inkalven

• Bepaal vooraf welke maatregelen tegen instorting noodzakelijk zijn. Houd rekening met:
  • waterbezwaar door de hoogte van de grondwaterspiegel of door regen, vorst, dooi en lekkages;
  • zware bovenbelasting bij de sleuf, door opslag van grond, materiaal of materieel, door belendende bebouwing;
  • grond die niet homogeen is of die een gelaagde structuur heeft;
  • trillingen, bijvoorbeeld veroorzaakt door een graafmachine, een heistelling of zwaar wegverkeer.
• Naast een talud dat dieper is dan 1 m, moeten stroken van ten minste 50 cm worden vrijgehouden van de opslag van grond, materialen en personen (tenzij een gesloten sleufbekisting is toegepast die ten minste 15 cm boven het maaiveld uitsteekt).
• Maak gebruik van stempels, bekistingen of damwanden als er instortingsgevaar is of werk onder een veilig talud. Dit is noodzakelijk vanaf 1 meter diepte.
• Dump lading zo ver mogelijk van de sleufrand af om instorting en inkalving te voorkomen.
• Laat grondkerende constructies pas weghalen als het gevaar van instorten van de grond is geweken.
• Voorkom dat machines onderstempelingen of damwanden ondergraven.
• Zorg dat medewerkers taluds en grondkerende constructies controleren na slecht weer, bij het uitvallen van de bemaling of bronnering. Dit wordt dan zo nodig hersteld.

4. Werken in besloten ruimte

• De term besloten ruimte is afkomstig uit het Bouwbesluit 2012 en heeft te maken met de toetreding van lucht,  ventilatie en het verdrijven van rook tijdens een brand. Dit in het kader van het veilig kunnen vluchten. 

• Ga tijdig na of er sprake is van een besloten ruimte. Voor het werken in besloten ruimten is volgens de wetgeving een V&G plan verplicht. Van een besloten ruimte is sprake wanneer: 

  • de ruimte een gesloten- of deels open omgeving is met soms een vernauwde toegang;  

  • die niet ontworpen is voor het verblijf van personen;

  • er gevaar voor verstikking, bedwelming of vergiftiging bestaat. 

• Gaat het om een besloten ruimte, dan moeten de regels voor het werken in besloten ruimten worden toegepast (zie voor meer informatie bijlage "Werken in een besloten ruimte"). Om te voorkomen dat een ‘besloten ruimte’ ontstaat kan in sommige gevallen een sleuf verbreed worden door de wanden schuin af te graven in plaats van recht.

5. Toegang en vluchten

• Voorkom dat tijdens werkzaamheden derden of voertuigen in de put of sleuf terechtkomen door de put of sleuf af te zetten.
• Zorg voor verlichting
• Zorg dat medewerkers zich nooit onder een hijsende last (rioolbuis, duiker, bekisting en een kolk) bevinden.
• Zorg, bij een diepte van meer dan een meter, voor minimaal 2 veilige en goed toegankelijke toe-/uitgangen. Gebruik hiervoor ladders of bij instabiele taluds een taludtrap. 
• Zorg voor een veilige loopplank voor het oversteken van een lange, brede sleuf

6. Veilig opstellen van machines en materiaal

• Stel graafmachines zoveel mogelijk op in de lengterichting van de sleuf.

• Zorg voor gekeurde machines. Voor hijskranen met een bedrijfslast > 2 ton betekent dat er een ingevuld kraanboek aanwezig is.
• Laat machinisten graafbakken veilig vervoeren. Vervoer ze in een bakkenwagen of gezekerd in de graafbak.
• Zorg dat de graafmachines waar “beperkt” hijswerk mee wordt uitgevoerd uitgerust zijn met een SLI (Safety Load Indicator). Zie arbocatalogustekst over hijswerkzaamheden.
• Gebruik, wanneer de last onverwachts kan bewegen en beknelling kan veroorzaken, geleidetouwen of speciaal hijsgereedschap bij het plaatsen van rioolbuizen, kolken, etc.
• Werk met jaarlijks geïnspecteerd en vier jaarlijks gekeurd hijsmateriaal (kettingen en haken).
• Zorg ervoor dat hijshaken voorzien zijn van een veiligheidsklep (zie afbeelding hieronder).

7. Opleiding en instructie

• Bij hijswerkzaamheden zijn betrokkenen aantoonbaar geïnstrueerd.
• De machinist is bij voorkeur in het bezit van een beperkt hijsbewijs (hijsen met grondverzetmachines). Zie de arbocatalogustekst hijswerkzaamheden.

Persoonlijke beschermingsmiddelen

• Afhankelijk van de uit te voeren werkzaamheden dienen persoonlijke beschermingsmiddelen te worden gedragen (onder andere handschoenen, een veiligheidshelm, veiligheidsschoenen of veiligheidslaarzen en signaalkleding).
• Bij ontgravingen lager dan het grondwaterniveau moeten reddingsmiddelen in de directe nabijheid aanwezig te zijn.
   

Wat je verder nog moet weten

Overige aandachtspunten

• Voorkom elektrocutiegevaar, werk met gekeurd elektrisch materiaal.
• Werk met een veilige wisselspanning van maximaal 50 Volt of gelijkspanning van maximaal 120 Volt indien het een besloten ruimte betreft.
• Bepaal of het nodig is om de werkvloer droog te houden (aanbrengen zand of drain). Houd hierbij rekening met de aard en de duur van de werkzaamheden.
• Stel diesel aangedreven materialen (bijvoorbeeld bemaling) zodanig op dat het inademen van DME wordt voorkomen.
• Zet het werkgebied of de weg af, gebruik hiervoor de CROW 96a of b.
• Zie het stuk Werken langs de weg.

Minimale sleufbreedte (m) in relatie tot buisdiameter

N. B. Sleuven met een diepte tussen 1,0 en 1,75 m hebben een minimale breedte van 0,80 m; ligt de diepte tussen 1,75 en 4 m, dan bedraagt de minimale breedte 0,90 m, en is de diepte meer dan 4 m, dan is de breedte minimaal 1 m.

De relatie tussen de grondsoort waarin gewerkt wordt, de diepte van de put of de sleuf en de steilheid van het talud

Onder helling van een talud wordt verstaan de verhouding van de hoogte a tot de horizontale afstand b

Veilige taluds bij ontgravingen in zandgrond of leemgrond, indien zich geen ongunstige omstandigheden voordoen:

Veilige taluds bij ontgravingen in kleigrond, indien zich geen ongunstige omstandigheden voordoen:

Meer informatie

• 
• Bijlage: Instructie en presentielijst – Werken nabij grondverzetmachines.
• Cumela Toolbox video Hoe maak je een veilige sleuf?