Veiligheid van arbeidsmigranten

Peter Tamsma

Manager preventieadvies

Stigas verzamelt al sinds jaar en dag informatie over ongevallen in agrarische en groene sectoren, om ook op die manier in de gaten te houden wat er kan gebeuren en waar mogelijk extra aandacht aan besteed moet worden. Bij het verzamelen vallen soms dingen op en die zetten je aan het denken.

Wie met arbeidsongevallen werkt, zoals ik, kon er de laatste tijd niet omheen: de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OvV) bracht een rapport uit over de veiligheid van arbeidsmigranten. De conclusie is duidelijk: arbeidsmigranten lopen een groter risico op een ongeval op het werk. Ook de land- en tuinbouw wordt genoemd als sector waar veel ongevallen gebeuren. De OvV roept werkgevers op om beter te zorgen voor een veilige werkomgeving.

Een deel van dat grotere risico komt doordat arbeidsmigranten vaak zwaarder en gevaarlijker werk doen dan mensen die in Nederland geboren zijn. Als die laatste groep dat werk zou doen, zouden zij ook meer ongevallen hebben. Maar de OvV zegt terecht dat er nog meer oorzaken zijn. Arbeidsmigranten lopen ook meer risico door de manier waarop het werk wordt georganiseerd en hoe werkgevers met hen omgaan.

Het goede nieuws: dat kun je als werkgever veranderen. Daar zijn geen dure machines of grote investeringen voor nodig, maar vooral betere organisatie en aandacht. Natuurlijk kost dat tijd en dus geld. Maar wie wil er nu dat iemand op jouw bedrijf een ongeval krijgt en overlijdt of levenslang invalide raakt? Niemand toch?

En zelfs als je alleen aan geld denkt: wat kost het als er een ongeval gebeurt? Hoelang ligt het werk stil? Wat doet het met de naam van jouw bedrijf als het in de krant staat? En wat doet het met collega’s die het ongeluk zagen gebeuren?Daar komen nog boetes, rechtszaken en schadevergoedingen bij. En geloof me, letselschadeadvocaten weten je te vinden.

Risicoverhogende factoren

De bekendste oorzaak is taalverschil. Door taalproblemen ontstaat snel miscommunicatie. Jij zegt A, en de werknemer begrijpt B. Denk daarom na over andere manieren van uitleggen, zoals met plaatjes, filmpjes of vertaalprogramma’s. En belangrijk: controleer altijd of iemand het echt begrepen heeft. Kijk mee, stel vragen en herhaal belangrijke instructies regelmatig.

Naast taal spelen cultuurverschillen een rol. Nederlanders staan bekend om hun directheid. Buitenlanders vinden dat soms bot. Arbeidsmigranten zijn vaak minder gewend om onveilige situaties bij hun baas te melden, zeker als ze van die baas afhankelijk zijn voor hun inkomen.

Ik hoor vaak directeuren zeggen: “Mijn deur staat altijd open.” In de praktijk komt bijna niemand binnen — zelfs Nederlanders niet. De deur is open, maar de drempel is hoog. Je klaagt tenslotte niet snel bij degene die jouw salaris betaalt. Vraag daarom goed door, leg dingen nog eens uit en werk met mensen die makkelijker iets durven zeggen. Laat in woord én daad zien dat veiligheid belangrijk is.

Andere verschillen

Arbeidsmigranten kunnen ook een andere kijk hebben op risico’s.
Wie gewend is te werken met oude machines zonder beveiliging, vindt een half-beveiligde machine al veilig. Terwijl die volgens onze normen nog steeds onveilig is. Zorg dus dat woorden over veiligheid ook worden gevolgd door daden. Hoeveel leidinggevenden zien niet door de vingers dat iets onveilig is, omdat het dan sneller gaat? Totdat het misgaat – en dan is het te laat.

Andere dingen die meespelen zijn slechte huisvesting, te lange werkdagen of te weinig inwerktijd doordat mensen vaak tijdelijk werken. Daardoor zijn ze moe en maken ze sneller fouten. Een collega vertelde ooit over een werkgever die altijd aan het eind van zijn uitleg zei: “Volgens mij krijg ik nog 100 euro van jullie.”

Als de werknemers dan ja zeiden, wist hij dat ze hem niet goed hadden begrepen en dat hij opnieuw moest beginnen.