Leren van ongevallen: vallen

Stigas verzamelt al sinds jaar en dag informatie over ongevallen in agrarische en groene sectoren, om ook op die manier in de gaten te houden wat er kan gebeuren en waar mogelijk extra aandacht aan besteed moet worden. Bij het verzamelen vallen soms dingen op en die zetten je aan het denken.

Ons kabinet is net gevallen. Was het een ongeluk of is het expres gedaan? Ik ga er maar niet te veel over zeggen. Via de praatprogramma’s en kranten kun je genoeg meningen vinden. Gelukkig zijn er geen slachtoffers met lichamelijke pijn, misschien alleen geestelijke. Maar in de agrarische en groene sectoren is vallen een van de grootste oorzaken van lichamelijk letsel.

Een paar jaar geleden gaf ik een presentatie over dodelijke ongelukken in Nederland. Buitenlanders waren verbaasd dat vallen hier zo vaak voorkomt, terwijl ons land zo vlak is. Maar ook in Nederland zijn er genoeg plekken waar je van hoogte kunt vallen. En niet alleen de hoogte bepaalt de ernst van het letsel, maar ook de plek waar je terecht komt. De ernst van de verwondingen hangt af van hoe hoog je valt en waar je terechtkomt. Als je in water valt, is de kans klein dat je letsel hebt - als je kunt zwemmen. Maar val je op een hek met scherpe punten, dan is de situatie veel ernstiger.

Onderschatting van het risico

Vaak denken mensen ten onrechte dat het risico heel klein is. Bijvoorbeeld:
•    "Ik moet maar even op dat dak zijn."
•    "Deze oude ladder kan nog wel een keer."
•    "Ik klauter wel even op die machine."
•    "Op dat zoldertje komt bijna nooit iemand, dus het is niet zo gevaarlijk."
Zomaar wat argumenten die we vaak horen, waarom het allemaal zo’n vaart niet zal lopen. Als dat zo is, snappen jullie dan dat tussen al die bedrijfsongevallen zoveel ongevallen door vallen zitten?

Afbeelding: goed afgeschermde zolder

Samen met een collega heb ik ooit een workshop gegeven over het maken van een plan van aanpak naar aanleiding van een risico-inventarisiatie en -evaluatie (RIE). Belangrijk onderdeel bij het opstellen van een plan van aanpak is natuurlijk het stellen van prioriteiten. Om dat te oefenen hadden we 10 risico’s bedacht die de deelnemers in een volgorde moesten zetten. Een van de risico’s was een niet afgeschermde zolder. Je zag ze kijken: “Daar komen die zeikers van Stigas weer met hun niet afgeschermde zoldertje, waar bijna nooit iemand opkomt”. In mijn groepje van vijf personen kreeg dit in eerste instantie dus plek 10. De laagste prioriteit. Totdat een deelnemer zei: “Van mij mag die niet afgeschermde zolder wel wat hoger, want ik ben weleens toen ik erop wilde klimmen naar beneden gevallen.” De zolder schoof omhoog naar plek 8. Vervolgens kwam nummer twee die weleens gevallen was en nummer drie. En bleken drie van de vijf deelnemers weleens naar beneden te zijn gevallen van het zoldertje of van de trap bij het klimmen op de zolder. Uiteindelijk schoof de niet afgeschermde zolder dus naar plek 4.

Moraal van het verhaal: Onderschat risico’s niet en praat erover met collega’s. Misschien denk je dat het bij jou nooit misgaat, maar dat wil niet zeggen dat het elders niet gebeurt—of dat het jou niet morgen kan overkomen.

Risico’s inventariseren

Maak eens een lijst van plekken waar je kunt vallen, zonder rekening te houden met de veiligheidsmaatregelen die je al genomen hebt. Kijk ook waar je op kunt vallen en wat de oorzaken van vallen kunnen zijn. Soms let je zelf niet goed op, maar anderen kunnen jou ook in gevaar brengen. Bijvoorbeeld als je met een hoogwerker werkt en iemand botst ertegenaan. Als je dat allemaal hebt bekeken, denk dan na over de veiligheidsmaatregelen die je hebt genomen. Zijn ze voldoende?

Onthoud: Of je nu 5 seconden, 5 minuten of 5 uur op hoogte werkt – de grond blijft even hard.

In de verschillende arbocatalogi staan veilige werkwijzen voor werken op hoogte. Kijk eens of er nog iets bijstaat waar je iets aan hebt.

En jij? Jij denkt ook dat vallen niet zeer doet, alleen het neerkomen?